KUADRI MAKROEKONOMIK I SHTETIT – SEMESTRI I PARË 2024
Sipas Bankës Qendrore të Maqedonisë së Veriut, rritja ekonomike e vendit po rezulton më e dobët se sa pritej. Në tremujorin e parë të 2024, PBB-ja u rrit me vetëm 1.2% në bazë vjetore. Nga kjo rezulton, në përputhje me informacionin e publikuar nga Ministria e Financave, se në vitin 2024 rritja në vend nuk do të arrijë në 3.4%, siç ishte parashikuar më parë, por do të vendoset, sipas vlerësimeve të reja, në 2.1%. Kjo rritje, e nxitur nga rritja e konsumit të përgjithshëm të familjeve, padyshim është ndikuar negativisht nga rënia e eksporteve.
Trende negative janë shënuar pothuajse në të gjithë sektorët kryesorë të eksporteve maqedonase, me përjashtim të produkteve ushqimore (+11,9%), yndyrave bimore dhe shtazore (+23,9%) dhe makinerive dhe mjeteve të transportit (+3,9%). Ecuria e sektorëve tradicionalë, si çeliku dhe tekstili, mbetet ende e dobët. Gjithashtu, shohim një ngadalësim të aktivitetit në sektorin e automobilave, me pasojë uljen e importit të lëndëve të para dhe eksportit të produkteve të gatshme.
Vendi mund t’i shikojë treguesit financiarë me më shumë optimizëm. Që nga korriku 2024, norma vjetore e inflacionit, e matur përmes Indeksit të Çmimeve të Konsumit, ishte 3%, nga 4.5% në maj dhe 3.2% në qershor, kur u rrit për shkak të heqjes së kontrolleve të çmimeve nga qeveria. Më tej, rezervat valutore të huaja vazhdojnë të rriten, duke arritur në 4.3 miliardë euro dhe sektori bankar shfaqet i qëndrueshëm dhe fitimprurës. Prandaj, agjencia e vlerësimit Standard & Poor’s konfirmoi BB- me një perspektivë të qëndrueshme si vlerësimi i vendit.
Shërbimet që shënojnë aktivitetin më të lartë ekonomik janë sektorët e bankave, ITC, sigurimeve, turizmit, tregtisë (me shumicë dhe pakicë), logjistikës dhe transportit. Sektorët më të rëndësishëm të prodhimit janë: pjesët e automobilave, industria e çelikut, ushqimi, këpucët, tekstilet, duhani, ndërtimi, kimikatet dhe minierat. Rreth 73,000 ndërmarrje të vogla dhe të mesme punojnë në strukturën ekonomike të vendit.
TREGTIA NDËRKOMBËTARE DHE INVESTIMET E JASHTME DIREKTE
Maqedonia e Veriut ka një shkallë të fortë të hapjes ndaj tregtisë ndërkombëtare, veçanërisht ndaj zonës së Bashkimit Evropian dhe një varshmëri të madhe nga importet ndërkombëtare. Sipas të dhënave më të fundit të Institutit të statistikave të Maqedonisë së Veriut, shkëmbimi tregtar i Maqedonisë së Veriut në periudhën janar-qershor 2024 ngjashëm me atë që ndodhi gjatë vitit 2023, shënoi një rënie prej 3.2% krahasuar me të njëjtën periudhë të një viti më parë dhe arrin në 9,474 milionë euro. Importet shënuan rritje të vogël (+0,1%) dhe arritën në 5,544 milionë euro, ndërsa eksportet shënuan një rënie prej 7,6% për gjithsej 3,929 milionë euro. Norma e mbulimit ishte 70.9%, me një deficit tregtar prej 1,614 milionë euro.
Në strukturën e eksportit maqedonas mbizotërojnë katalizatorët e materialeve të çmuara, përçuesit për automjete, aeroplanë dhe anije, hekur nikeli dhe komponentët për ulëset e veturave. Në strukturën e importeve, mbizotërojnë derivatet e naftës dhe vajrat minerale, lidhjet e platinit, të papërpunuara ose në formë pluhuri, energjia elektrike dhe produktet kimike.
MARRËDHËNIET DHE MUNDËSITË EKONOMIKE BILATERALE
Sipas të dhënave të Institutit të statistikave të Maqedonisë së Veriut, në periudhën janar-qershor 2024 shkëmbimi tregtar ndërmjet Italisë dhe Maqedonisë së Veriut arriti në 339,6 milionë euro, një rrënie prej 4,9% krahasuar me vitin e kaluar. Në përgjithësi, Italia është në pozitën e 8-të në renditjen e vendeve partnere tregtare të vendit, me pjesëmarrje prej 3,58%.
Rënia i atribuohet kryesisht uljes së importeve në Itali nga Maqedonia e Veriut, e cila pësoi një tkurrje prej 5.8%, për një vlerë totale prej 105,7 milionë euro, pothuajse ekskluzivisht për shkak të rënies së importeve të produkteve të çelikut si hekuri, gizë, çeliku dhe hekuraliazhet. Struktura e importeve italiane nga Maqedonia e Veriut dominohet nga: produktet e çelikut, këpucët, pajisjet elektroshtëpiake, makineritë e tjera për përdorime të përgjithshme, mishi dhe produktet e përpunuara të mishit, instrumentet dhe materialet mjekësore dhe dentare, produktet e gomës dhe tekstili.
Eksportet italiane në semestrin e parë të vitit 2024 arritën në 234 milionë euro (-4.5% krahasuar me semestrin e parë të 2023), duke e vendosur Italinë në vendin e tetë midis vendeve furnizuese. Mallrat kryesore të eksportuara nga Italia në RMN mbeten si më poshtë: makineritë për qëllime të veçanta dhe të përgjithshme, produktet ushqimore (sheqer, çaj dhe kafe, erëza, pjesë dhe ushqime të gatshme), produktet të metalit, prodhime plastike, makineritë e formimit të metaleve dhe automjeteve.
Stoku i investimeve italiane në Maqedoninë e Veriut në dhjetor 2022 ishte 163,97 milionë euro, në pozitën e njëmbëdhjetë në renditjen e vendeve investitore.
Si përfundim, është e rëndësishme të theksohet se pjesëmarrja e kompanive italiane në tenderët kombëtarë dhe ndërkombëtarë në sektorët e bujqësisë, energjetikës, mjedisit dhe transportit është përgjithësisht e kënaqshme, megjithëse ka kufij shtesë për rritje, duke pasur parasysh edhe marrëdhëniet e shkëlqyera dypalëshe mes dy vendeve dhe për sa i përket fushave të mëtejshme të interesit.