Me më shumë se tridhjetë vjet marrëdhënie diplomatike, Italia ka qenë gjithmonë mbështetëse e aspiratave euroatlantike të Republikës së Maqedonisë së Veriut dhe mbështetëse në proceset reformuese të nevojshme për arritjen e këtyre qëllimeve, edhe përmes pjesëmarrjes aktive në IPA (në momentin e shkrimit, janë aktivë dy projekte Twinning dhe i treti u përmbyll së fundmi). Mbështetja e sinqertë dhe e vendosur italiane bazohet në bashkëpunimin ndëristitucional, konsolidimin demokratik të vendit dhe reformat strukturore – veçanërisht në fushën e sundimit të së drejtës, pavarësisë dhe autonomisë së gjyqësorit dhe luftës kundër korrupsionit dhe krimit të organizuar.
Siç dihet, në mars të vitit 2020, pas zgjidhjes së mosmarrëveshjes ekzistuese me Republikën e Greqisë, Maqedonia e Veriut arriti një nga synimet e saja më të rëndësishme strategjike duke u anëtarësuar në NATO. Me heqjen e vetos bullgare, pas kompromisit të arritur në korrik 2022, objektivi i dytë strategjik i vendit, pra hyrja në Bashkimin Evropian, duket shumë më i arritshëm, duke qenë se Maqedonia e Veriut së fundi ka përfunduar procesin e shqyrtimit.
Republika Italiane e njeh Maqedoninë e Veriut si shtet thelbësor për stabilitetin e Ballkanit Perëndimor, një rajon i afërt i Italisë dhe me të cilin ka lidhje shumë të thella historike, politike, sociale dhe ekonomike. Në nivel të BE-së, qëndrimi italian ka qenë gjithmonë i qartë dhe mbështet vendin në synimin e tij për integrim evropian, siç është njohur në disa raste nga partneri i saj maqedonas; edhe në momentet më të vështira, në fakt, Italia nuk e tërhoqi asnjëherë mbështetjen e saj, duke mbetur e bindur për nevojën e nisjes sa më të shpejtë të negociatave të anëtarësimit. Madje, jo rastësisht, duke folur për proceset integruese evropiane në Ballkanin Perëndimor, kryeministrja Meloni ka deklaruar disa herë se preferon më shumë shprehjen “Ribashkimi i familjes europiane” sesa të flasë për zgjerim.
Lidhjet politike midis Italisë dhe Maqedonisë së Veriut janë të shkëlqyera dhe gradualisht po intensifikohen. Këtë e tregon shpeshtësia dhe numri i madh i takimeve dhe vizitave institucionale të nivelit të lartë që janë zhvilluar vitet e fundit.
Para së gjithash, duhet të kujtojmë vizitën e Presidentit të Republikës Sergio Mattarella në Shkup (8 dhe 9 shtator 2022), vizita e tretë e një kreu të shtetit italian që nga lindja e Republikës së Maqedonisë së Veriut, i cili rikujtoi veçanërisht marrëdhëniet e shkëlqyera mes dy vendeve dhe mbështetjen e lartpërmendur italiane për procesin e integrimit europian.
Në nivel të presidentëve, nuk mund të mos përmendet vizita e presidentes së sapozgjedhur të Republikës së Maqedonisë së Veriut, Gordana Siljanovska-Davkova, e cila ishte mysafire e Kuirinales më 24 maj të këtij viti. Kjo ishte në fakt vizita e parë e presidentes së re jashtë vendit, në margjinat e festës së Shenjtorëve Kiril dhe Metodi.
E rëndësishme është edhe vizita në Shkup e ish-kryetarit të Odës së Deputetëve, Roberto Fico, më 12 dhe 13 prill 2022, i cili me atë rast u takua me kolegun e tij të atëhershëm Talat Xhaferi; Kryetari i Kuvendit të RMV-së e ktheu vizitën më 23 qershor 2022, duke nënshkruar me Presidentin Fico një protokoll për bashkëpunim dypalësh mes Dhomës së Deputetëve dhe Kuvendit të Republikës së Maqedonisë së Veriut.
Edhe në nivel kryeministrash nuk munguan mundësitë për takime. Siç dihet, në margjinat e Samitit të NATO-s të mbajtur në Uashington, nga data 9 deri më 11 korrik 2024, u mbajt takimi dypalësh ndërmjet kryeministres Giorgia Meloni dhe kryeministrit Hristijan Mickoski, në të cilin, ndër të tjera, u bisedua mundësia e rritjes së shkëmbimit ekonomiko – tregtar ndërmjet dy vendeve (shkëmbime të ngjashme ka pasur së fundmi; në këtë kontekst kujtojmë takimin që u zhvillua mes kryeministrit të atëhershëm Mario Draghi dhe kolegut të tij Dimitar Kovaçevski më 24 maj 2022 në Romë).
Ka pasur edhe vizita të shumta të ministrave, sidomos viteve të fundit, me ndikim të madh në rritjen e marrëdhënieve dypalëshe. Kujtojmë së fundi vizitën në Shkup të ministrit të Mbrojtjes Guido Crosetto, i pritur nga ish-ministrja e Mbrojtjes Sllavjanka Petrovska më 29 mars 2024. Me këtë rast, të dy ministrat nënshkruan marrëveshjen për “Air Policing”, në përputhje me objektivat e NATO-s, dhe falë kësaj Forcat Ajrore Italiane do të patrullojnë hapësirën ajrore të Maqedonisë së Veriut, së bashku me forcat greke dhe maqedonase. Po aq e rëndësishme ishte edhe vizita e ministres së atëhershme të Punëve të Brendshme Luciana Lamorgese me ish-ministrin e Punëve të Brendshme Oliver Spasovski, e mbajtur në Shkup më 30 nëntor 2021, e kthyer më 26 maj të vitit të ardhshëm.
Gjithashtu, duhet theksuar se janë nënshkruar memorandume të shumta dypalëshe për forcimin e bashkëpunimit në fusha të ndryshme, duke përfshirë, në periudhën e fundit, në fushën e bujqësisë (ndërmjet ministrive të bujqësisë, të nënshkruara nga ministrat përkatës të atëhershëm Patuanelli dhe Nikollovski, si dhe ndërmjet inspektorateve të të dy ministrive), për luftën kundër trafikut të drogës (ndërmjet Ministrive të Punëve të Brendshme), për luftën kundër korrupsionit (ndërmjet ANAK dhe Komisionit për Parandalimin e Korrupsionit të Maqedonisë së Veriut).
Nga ky këndvështrim i fundit, vlen të përmenden forma të shumta bashkëpunimi në nivel teknik, të cilat çuan, për shembull, në ndërveprime mes administratave të dy vendeve, me kontakte (ndonjëherë në forma aktive të bashkëpunimit të strukturuar), si për shembull, Këshilli i Shtetit, Gjykata e Audituesve dhe Magjistratura e Lartë.