Zoti President i Republikës,
Zoti Kryetar i Kuvendit,
Zoti Kryeministër,
Zonja Kryetare e Gjykatës Kushtetuese,
Zonja dhe zotërinj deputetë,
Zonja dhe zotërinj,
Mundësia për të vizituar Maqedoninë e Veriut, falë ftesës së Presidentit Pendarovski, dhe për t’ju drejtuar sot, për mua dhe për Republikën Italiane, është arsye për mirënjohje dhe konfirmon miqësinë që bashkon vendet dhe popujt tanë.
Një miqësi që ka rrënjë të thella, e ushqyer nga simpatia spontane, nga një ndjenjë e mirëkuptimit të vazhdueshëm reciprok.
Pas Luftës së Dytë Botërore, pavarësisht kufizimeve të vendosura nga rendi gjeopolitik i asaj kohe, Italia vazhdoi ta shikonte popullin tuaj me simpati, respekt dhe interes të pandryshuar.
Dëshmi për këtë është lëvizja e fortë e solidaritetit që, pas tërmetit të tmerrshëm që goditi qytetin e Shkupit në vitin 1963, më shumë se dyqind artistë italianë – nga Guttuso në Fontana, nga Burri te Rotella – dhuruan më shumë se treqind nga veprat e tyre artistike, të cilat sot ruhen në Muzeun e Artit Bashkëkohor të kryeqytetit.
Me pavarësinë, tridhjetëvjetori i së cilës u festua vitin e kaluar, janë hapur mundësi tjera për zhvillimin e marrëdhënieve tona në të gjitha fushat, e ndër to është edhe bashkëpunimi në fushën e kulturës.
Është krenari për Italinë që në Universitetin “Sh. Kirili dhe Metodi” në Shkup, gjuha italiane mësohet për më shumë se gjashtëdhjetë vjet dhe fakti që për momentin, shumë studentë maqedonas kanë zgjedhur të studiojnë italisht në shkollat fillore dhe të mesme është një shenjë e dinamikës dhe fuqisë së lidhjes që na bashkon.
Bëhet fjalë për një ndjenjë miqësie të thellë – pasqyrë e së cilës ishte pritja e ngrohtë nga Presidenti Pendarovski, si dhe takimet që pata kënaqësinë t’i bëj me të në Romë – një ndjenjë që pasqyron shpirtin e popujve tanë, duke filluar me numrin e madh të bashkatdhetarëve tuaj, të cilët kanë zgjedhur Italinë si vendin e tyre për të jetuar, duke dhënë një kontribut të rëndësishëm në zhvillimin e shtetit tim dhe në zhvillimin e bashkëpunimit midis ekonomive dhe shoqërive tona.
Italia gjithmonë ka dhënë – dhe do të vazhdojë ta bëjë këtë – mbështetje të fortë për rrugën e Maqedonisë së Veriut drejt Evropës.
Krijimi i kushteve për fillimin e negociatave me Brukselin është një sukses për të cilin me të drejtë duhet të jemi krenarë, në pritje të arritjes së anëtarësimit të plotë në Bashkimin Evropian, siç ndodhi me zgjedhjen tuaj për t’u anëtarësuar në Aleancën Atlantike.
Vendi i Maqedonisë së Veriut është në Evropë, për shkak të vlerave, historisë, kulturës.
Shkupi në disa raste bindshëm ka konfirmuar se ndan parimet që janë baza e strukturës evropiane, duke marrë zgjedhje të guximshme dhe shpesh jo aq të lehta, për të dëshmuar vendosmërinë me të cilën synon të arrijë qëllimin e hyrjes në Bashkimin Evropian.
E kam fjalën për Marrëveshjen Kornizë të Ohrit, me të cilën u arrit zgjidhje e përhershme për pjesëmarrjen e të gjithë komponentëve etnikë në jetën e shtetit, Marrëveshjen e Prespës dhe marrëveshjet e arritura me Bullgarinë.
Dëshiroj të shpreh admirimin dhe respektin e thellë me të cilin Italia e sheh rrugën e ndjekur nga Maqedonia e Veriut, qytetarët dhe institucionet e saja, duke filluar nga ky Kuvend. Jo shumë vende e kanë pasur vendosmërinë tuaj për të zgjidhur aq shumë çështje kaq të rëndësishme, në mënyrë të hapur, paqësore dhe në një periudhë të shkurtër kohore.
Ndonjëherë ishte e nevojshme të kalohen procese të vështira, por falë tyre, Maqedonia e Veriut është vendosur si një vend gjithëpërfshirës nga brenda dhe i hapur për ndërtimin e marrëdhënieve të bashkëpunimit të sinqertë nga jashtë.
Hyrja e plotë në familjen evropiane e vendeve të Evropës Juglindore është e destinuar të japë një kontribut vendimtar në kauzën e paqes në Evropë dhe bën të mundur t’i jepet fund vonesës historike në procesin e integrimit të kontinentit.
Së bashku, do të arrijmë qëllimin për të kapërcyer ndarjet e vjetra dhe të fundit, duke kapërcyer pikat e nxehta të tensionit të një të kaluare – ende të gjallë në kujtesën e disa njerëzve. – që fshihen nën hi, duke menduar për të ardhmen dhe duke krijuar një zonë stabiliteti dhe zhvillimi.
Në këtë rrugë, Italia do të qëndrojë pranë jush, me vendosmëri të fortë, si një vend mik dhe fqinj.
Marrëdhënia mes Ballkanit dhe Italisë është një shembull i mundësisë për të parë drejt një horizonti të përbashkët, në një realitet të përbashkët europian.
Shtëpia e përbashkët evropiane është një qëllim të cilit Republika Italiane i kushton rëndësi vendimtare.
Dhe fati i gjithë rajonit të Ballkanit nuk mund të ndahet nga ai i vendeve të tjera evropiane.
Zoti President,
Zonja dhe zotërinj deputetë,
tema e identiteteve të çdo vendi dhe bashkëjetesa e tyre reciproke është një element konstruktiv qendror i Bashkimit.
“Unitet në diversitet” është motoja e Bashkimit Evropian.
Puna juaj, për të cilën jam në dijeni dhe që e kuptoj mirë, e kanë përjetuar edhe vende të tjera të kontinentit tonë, ndonëse në kushte dhe mënyra të ndryshme.
Synimi i së drejtës, një vlerë nga e cila është frymëzuar trupi evropian, njeh një kategori, atë të qytetarëve dhe për secilin prej tyre respektohet zgjedhja kulturore dhe fetare dhe njihet origjina e tyre.
Këto janë pyetje që po diskutohen në shumë vende, duke përfshirë edhe vendin tim, dhe që kanë gjetur një vend në dialogun e çmuar, që na ka lejuar të ndërtojmë së bashku, në një Evropë të bashkuar, një të ardhme bashkëpunimi të lirë dhe të frytshëm midis vendeve dhe popujve tona. Rrugëtimi i frytshëm, me të cilin u arrit një rezultat i një rëndësie të madhe, me dhënien e përbashkët të titullit Kryeqytet i Kulturës Evropiane i vitit 2025, Nova Goricës dhe Goricës, dikur e ndarë me një kufi fizik muresh dhe telash me gjemba, sot të rrënuara sepse u fshinë nga përpjekjet e përbashkëta dhe nga këndvështrimi i mirëqenies së komuniteteve të tyre civile.
Maqedonia e Veriut dhe Bullgaria janë thirrur sot të angazhohen për zhvillimin e një dialogu të respektueshëm dhe të sinqertë për të kapërcyer keqkuptimet e së kaluarës, në kuadrin e përkatësisë së përbashkët në familjen evropiane dhe me respekt të plotë për gjuhët, kulturat dhe identitetin e tyre.
Identitete që në deklinime të ndryshme kombëtare kontribuojnë në përcaktimin e një hapësire kulturore evropiane, të një trashëgimie të përbërë nga tradita dhe aspirata që na bashkojnë dhe që na bëjnë të gjithëve qytetarë europianë.
E njëjta hapësirë kulturore evropiane që do të ishte pashpresë e paplotë pa kontributin e historisë dhe kulturës së Maqedonisë së Veriut, pjesë thelbësore e së cilës është gjuha maqedonase.
Zoti President,
Zonja dhe zotërinj deputetë,
Italia beson fort se Ballkani Perëndimor është pjesë integrale e Evropës dhe se Evropa nuk do të jetë kurrë e plotë pa anëtarësimin e të gjitha vendeve të këtij rajoni.
Aktorë individualë dhe forca të jashtme, duke thirrur për pushtet, duan të marrin ndikimin në zonë.
Do të doja të nënvizoja plotësisht vlerën e zgjedhjes evropiane që hedh poshtë me krenari logjikën e zonave të ndikimit, për të ndërtuar në vend të kësaj, së bashku, në barazi të përsosur me popujt e lirë të kontinentit, një perspektivë të përbashkët përparimi.
Bashkimi Evropian arriti të realizojë – pasi gjashtëdhjetë e pesë vjet më parë, me Traktatet e Romës, filloi kjo përvojë e jashtëzakonshme – një projekt të besueshëm stabiliteti, paqeje, mirëqenieje, duke zhvilluar shoqërinë e vet mbi baza të forta, të lira dhe më të drejta.
Historia e rajonit ballkanik, madje edhe më e reja dhe më tragjike, na ndihmon të kujtojmë domethënien më të thellë të projektit evropian, siç e konceptuan baballarët themelues. Para se të bëhet një realitet i rëndësishëm ekonomik, Evropa është në fakt një projekt paqeje dhe pajtimi midis kombeve, një projekt i ndarjes së sovraniteteve të veta kombëtare për të ndërtuar diçka më të madhe dhe më të fortë për të mirën e qytetarëve.
Kontributi ideal i vendeve të Ballkanit Perëndimor është edhe më thelbësor në këtë moment në të cilin tema e forcimit dhe thellimit të ndërtimit evropian është bërë e pashmangshme. Vetë Ballkani është një paralajmërim për urgjencën për të vazhduar me vendosmëri dhe pa mëdyshje në rrugën drejt një integrimi edhe më të madh.
Në këtë kuptim, përgjigja që Evropa u dha sfidave të parashtruara fillimisht nga pandemia, dhe më pas nga agresioni i Federatës Ruse ndaj Ukrainës, na lejon të shikojmë me qetësi dhe besim të ardhmen e Bashkimit të aftë për t’iu përgjigjur sfidave të vështira.
Presidenti i Federatës Ruse e ka rikthyer makthin e luftës në kontinentin tonë, pikërisht aty ku puna e duruar dhe largpamëse e baballarëve themelues të Evropës dhe dialogu mes shtetarëve shumë të respektuar ia dolën ta zhdukin. Ajo që po ndodh në Ukrainë paraqet kërcënim për vlerat themeluese të komunitetit ndërkombëtar dhe përgjigja e familjes euroatlantike është në nivelin e sfidës së aventurës ushtarake që po ndërmerr Moska.
Dëshiroj të shpreh mirënjohjen time për solidaritetin konkret që Maqedonia e Veriut ka treguar ndaj Ukrainës; një tjetër dëshmi, nëse është e nevojshme, për respektimin e plotë të vlerave dhe parimeve mbi të cilat bazohen si Aleanca Atlantike ashtu edhe një Evropë e bashkuar.
Rezistenca ndaj planeve imperialiste të shfaqura nga Federata Ruse do të kërkojë një angazhim afatgjatë dhe tashmë po imponon sakrifica të konsiderueshme mbi popullsinë tonë, duke filluar nga rritja e çmimeve të energjisë dhe ushqimeve. Por këto kosto janë pa masë më të ulëta se ato që do të duhej të vuanim nëse kjo logjikë agresive, e cila ripropozon skenarët e luftërave shkatërruese të shekujve të kaluar, nuk do të ndalohej menjëherë.
Nuk mund të tërhiqemi nga llogoret e mbrojtjes së të drejtave të njeriut dhe të njerëzve; dhe për të shmangur brishtësinë ose dështimin, do të duhet të forcojmë kohezionin tonë të brendshëm, duke përfshirë masat që mund të zbusin kostot e larta që do të duhet të përballojnë ekonomitë tona.
Në këtë kuptim, Italia mbështet fuqimisht përfshirjen e Ballkanit Perëndimor në mekanizmat evropianë të solidaritetit që synojnë garantimin e sigurisë energjetike, veçanërisht në funksion të dimrit të ardhshëm.
Për shkak të përmasave të krizave që kanë përfshirë botën, dimensionit të bashkëbiseduesve të tjerë, është e nevojshme që shtetet individuale evropiane të ndërgjegjësohen në nevojën për reagim gjithnjë e më të përbashkët.
Angazhimi që synon ndërtimin e “shtëpisë sonë të përbashkët” mbi themele më të forta shqetëson dhe prek të gjitha vendet, madje edhe ato që janë në rrugë për t’u bërë pjesë e saj.
Një sipërmarrje që përfshin kryesisht asambletë parlamentare.
Aftësia për t’u përballur me të kaluarën dhe për të zgjidhur, në frymën evropiane, nyjet e shumta që ekzistojnë ende në këtë rajon dhe e pengojnë atë të zhvillohet në potencialin e saj të plotë, është një kusht për hartimin e së ardhmes.
Maqedonia e Veriut, me zgjedhjet e saj të guximshme, përmes dialogut dhe mirëkuptimit të ndërsjellë, tregoi rrugën përpara për zgjidhjen e mosmarrëveshjeve të vjetra.
Është një metodë që është plotësisht në përputhje me vlerat dhe parimet e një Evrope të bashkuar dhe që shpresoj se do të zbatohet edhe në kontekste të tjera.
Po i referohem mbi të gjitha situatës në Kosovë, ku shenjat inkurajuese të javëve të fundit tregojnë se sa vendimtare është për stabilitetin rajonal që Beogradi dhe Prishtina të ripërtërijnë me bindje dhe përkushtim dialogun e udhëhequr nga Përfaqësuesi i Lartë dhe i Dërguari i tij Special, duke u përmbajtur nga masa të njëanshme. Situata në Bosnje Hercegovinë vazhdon të shkaktojë shqetësim dhe frikë, ku prania e vazhdueshme e impulseve etno-nacionaliste pengon miratimin e reformave të nevojshme për afrimin e vendit me Evropën.
Zoti President,
Zonja dhe zotërinj deputetë,
në procesin e konsolidimit të një rajoni me paqe, liri dhe zhvillim, i cili po kalon përmes integrimit progresiv të Ballkanit Perëndimor në Union, Italia dhe Evropa e dinë se mund të mbështeten në ato vende, si Maqedonia e Veriut, e cila jo vetëm që diti si të bëjë hapa të vështira drejt rrugës së konsolidimit demokratik, por edhe tregoi vullnetin për të zgjidhur çështjet komplekse të trashëguara nga e kaluara me vendosmëri dhe në përputhje me frymën evropiane.
Dhe pikërisht me një vështrim të sigurt për një të ardhme të përbashkët dua t’ju falënderoj edhe një herë për nderin e lartë që më keni bërë sot këtu, të cilin e konsideroj një shenjë shtesë miqësie midis popujve tanë dhe midis vendeve tona.
Faleminderit per vëmendjen.
